Anglia, kolorowy zawrót głowy

Kanał La Manche się nie poszerza, ale liga angielska stale się od reszty kontynentu oddala. Nie tyle jej ucieka – trudno byłoby uzasadnić tezę, że to rozgrywki w sensie sportowym najlepsze – ile z każdym rokiem staje się coraz bardziej osobna, kolorowa, inna niż wszystkie. Poniżej pięć dowodów na jej wyjątkowość, popartych twardymi liczbami (spisuję naprędce, podczas urlopu muszę się kryć z blogowaniem).

2008/09 – od tego sezonu nikt w Premier League nie zdołał obronić tytułu. To jedyna taka liga w całej Europie (!), a od trzech lat aktualnym mistrzom żyje się coraz ciężej – żaden nie utrzymał się nawet na podium, zajmowali miejsca 10., 12. oraz 5. Tu nigdy nie wiesz, co się zdarzy, a zdarzają się historie nieprawdopodobne, jak sensacyjny triumf Leicester. Teraz panowanie objęła jednak drużyna szczególna, oszałamiająca stylem gry i morderczo regularna, w minionym sezonie odleciała wiceliderowi na odległość 19 punktów. Czy piłkarze Manchesteru City wciąż będą grali jak natchnieni i Pep Guardiola zostanie pierwszym od czasów Alexa Fergusona trenerem, który obroni tytuł?

16 z 20 szkoleniowców Anglicy importowali, rodzimi fachowcy uchowali się już tylko w klubach słabszych (Bournemouth, Burnley, Cardiff City, Crystal Palace). Na szczycie tabeli rywalizowali w poprzednim sezonie właściciele chyba najsłynniejszych nazwisk minionych kilkunastu lat, czyli Pep Guardiola i José Mourinho (ucieleśniający wielką wojnę idei, reprezentujący wiarę w futbol proaktywny i reaktywny), naciska na nich heavymetalowiec Jürgen Klopp, a właśnie dołączył do tego elitarnego towarzystwa Maurizio Sarri – kolejny orędownik autorskiego, niepodrabialnego stylu gry, który jeszcze wzbogaci burzę trenerskich mózgów ekscytującą jak w żadnych innych rozgrywkach. Dołączą też ciekawi fachowcyz dalszego planu, którzy właśnie awansowali z drugiej ligi (Portugalczyk Nuno Espírito Santo i Serb Slaviša Jokanović), gdzie również widać olbrzymią siłę przyciągania na angielskie boiska – niedawno zgodził się tam pracować wybitny technokrata Rafa Benitez (przecież triumfator Champions League!), teraz Leeds zaszczycił szalony argentyński radykał Marcelo Bielsa. Ależ tam się dzieje! I pomyśleć, że ktoś w tym gronie będzie musiał przegrywać… Najtęższe trenerskie umysły wyspiarze jęli kolekcjonować przed kilku laty i już w ubiegłym sezonie poczuli przyjemne skutki rewolucji, bo wszystkie ich kluby osiągnęły ćwierćfinał Ligi Mistrzów, a Liverpool dofrunął wręcz do finału. Czy w najbliższej edycji wzbiją się jeszcze wyżej?

80 mln euro kosztował najdroższy bramkarz w historii, 62,5 mln – drugi najdroższy. Na takie ekstrawagancje stać tylko wyspiarzy, więc powyższe kwoty rzuciły przed chwilą Chelsea (na Kepę) oraz Liverpool (na Alissona), które działały jednak w skrajnie odmiennych okolicznościach. Pierwszych zmusił do inwestycji szantaż Thibauta Courtoisa (uciekł do Realu Madryt), natomiast drudzy wzmacniali najsłabiej obsadzoną pozycję w zespole, pozyskując najlepszego moim zdaniem golkipera poprzedniej edycji LM i finalizując najważniejszy transfer w czołówce. Generalnie bowiem Anglicy kupowali stosunkowo wstrzemięźliwie (zainwestowali o blisko pół miliarda euro mniej niż przed rokiem) i – znów, o tym traktuje ta notka! – inaczej niż wszyscy. Sami nałożyli sobie ograniczenia, zatrzaskując okno transferowe już dziewiątego sierpnia, co teoretycznie daje przewagę konkurentom z Europy – oni mogą manewrować jeszcze kilka tygodni, tymczasem wyspiarze mogą piłkarzy jedynie tracić. Przede wszystkim jednak na szczycie tabeli panował transferowy bezruch. Mistrz i wicemistrz z Manchesteru tylko retuszowali składy, natomiast trzeci Tottenham, rzecz w dzisiejszych czasach niesłychana, nie wydał ani szylinga. Jeszcze raz, literami o rozmiarze adekwatnym do doniosłości wydarzenia: londyńczycy NIE POZYSKALI NIKOGO. Nikogo też nie stracili, ja takiego przypadku na tym poziomie nie pamiętam. Anglicy też nie zarejestrowali żadnego, odkąd w 2003 r. zamontowano tzw. letnie okno transferowe.

Już tylko 6 z 20 klubów Premier League należy do Brytyjczyków. Pozostali właściciele pochodzą z Chin, Iranu, Malezji, Rosji, Tajlandii, USA, Włoch i Zjednoczonych Emiratów Arabskich, zatem rozgrywki tracą tożsamość nie tylko rodzimą, ale i europejską, tworzące je firmy w coraz większym przejmują ludzie z kultur egzotycznych. I niewykluczone, że wpłyną na system bardziej niżbyśmy chcieli – myślę zwłaszcza o biznesmenach amerykańskich, których jest wśród posiadaczy pakietów kontrolnych najwięcej, którzy mają w portfolio również wielkie sportowe przedsiębiorstwa w swoim kraju i sądzą, że z piłki nożnej można wycisnąć finansowo znacznie więcej niż się wyciska. Do Stana Kroenke, który położył właśnie łapę na 100 procentach udziałów w Arsenalu (stracili je m.in. kibice, więc stracą nawet znikomy wpływ na klub), należą także Los Angeles Rams (futbol amerykański, NFL), Denver Nuggets (koszykówka, NBA), Colorado Avalanche (hokej na lodzie, NHL), Colorado Rapids (piłka nożna, MLS), Colorado Mammoth (lacrosse, NLL) oraz Los Angeles Gladiators (e-sport, Overwatch League). Publicysta Matthew Syed widzi w nim i jego pobratymcach ludzi, którzy doprowadzą do stworzenia kontynentalnej superligi – zamkniętej, pozbawionej spadków i awansów – a ja mu wierzę. I jako przeciwnik tej idei uważam ich za główne zagrożenie dla futbolu, większe niż bonzowie z Kataru czy ZEA, którzy przynajmniej nie chcą nam urządzać świata po swojemu.

18 z 20 klubów wpuściło już sponsorów nie tylko na klaty piłkarzy, ale również na rękawy. To też czyni ligę angielską zjawiskiem niepospolitym, łatwo odróżnialnym od wszystkich innych rozgrywek, i być może zwiastuje erę, w której po boiskach będą biegali zawodnicy obklejeni mnóstwem marek, w strojach pstrokatych jak kombinezony kierowców Formuły 1. Na razie nawet na ramionach zawodników dostrzeżemy dowody na niesamowitą wielobarwność rozgrywek, do których chcą się przytulić wszyscy. Everton od wiosny gra z fińskim Angry Birds, Crystal Palace z chińskim Dongqiudi, Leicester z tajskim browarem, a Arsenal – z logiem Visit Rwanda, dzięki któremu rząd tego afrykańskiego kraju chce ściągać turystów z całego świata, zresztą tamtejszy prezydent Paul Kagame od lat kibicuje londyńskiemu klubowi i wielokrotnie jego szefom publicznie „doradzał” (ruch wywołał słuszne kontrowersje).

Słowem, Premier League to nie Anglia, to kolorowy zawrót głowy.