Gdy Mourinho nosił kajdanki

To było bodaj najbardziej niesamowite 0:0, jakie w życiu widziałem. Wprost niepojęte.

Do teraz opowiadam o nim zawsze, gdy chcę przywołać sceny ilustrujące przywódczą wielkość José Mourinho ze szczytu jego kariery. Szczytu, na który portugalski trener wzbił się wiosną 2010 roku – natchnął wówczas Inter Mediolan do zdobycia jedynej w historii włoskiego futbolu potrójnej korony, zwieńczonej oczywiście triumfem w Lidze Mistrzów. Dzisiaj mija okrągła dekada od finału, w którym jego piłkarze rozprawili się, z zimną krwią i bez sekundy zawahania, z Bayernem Monachium.

Ów niezapomniany bezbramkowy wieczór przeżyliśmy trzy miesiące wcześniej, w Serie A. Sobota, zwykły ligowy mecz. Mediolańczycy podejmowali Sampdorię i zanim upłynęło 38 minut gry, sędzia wlepił czerwone kartki obu stoperom gospodarzy – Walterowi Samuelowi oraz Ivanowi Cordobie.

Wtedy zaszokował trybuny Mourinho. Wprawdzie wprowadził obrońcę (Lucio), ale zdjął defensywnego pomocnika (Sulleya Muntariego), zostawiając na murawie obu napastników. Jakby nie zauważył, że forteca osłaniająca pole karne wyleciała w powietrze, więc trzeba by przywrócić drużynie równowagę. Między obroną a atakiem. Poprzestał tylko na przesunięciu Samuela Eto’o ze skrzydła do środka boiska, by zniwelować tam przewagę liczebną gości.

Mourinho wykonał ruch mistrzowski nie tyle taktycznie, co psychologicznie. Wysłał jasny sygnał – i do swoich ludzi, i do rywali – że wciąż gra o pełną pulę. Co ja zresztą wypisuję, jakie „wysłał sygnał”, on wrzasnął, bezczelnie i na cały regulator.

Zadziałało. Sampdoria nie umiała zorganizować oblężenia pola karnego Interu, nie zdołała też podnieść tempa gry, by osłabionych przeciwników wymęczyć. Genueńczyków było jedenastu, według wszelkich futbolowych prawideł powinni rozpętać dziewięciu mediolańczykom piekło. A wyglądali na przerażonych. Skutek: to Inter nacierał groźniej i mógł wygrać. Zwłaszcza że w drugiej połowie – kiedy Mourinho wreszcie zdjął snajpera Diego Milito, to wprowadził równie ofensywnego Gorana Pandeva! – sędzia częściowo wyrównał siły, usuwając z murawy Giampaolo Pazziniego.

Jeszcze raz: to nie grający w dziewiątkę Inter ocalał, ocalała Sampdoria.

Po meczu ani Mourinho, ani jego piłkarze nawet nie spojrzeli w stronę mikrofonu. To był wówczas stały motyw, Portugalczyk zazwyczaj odpowiadał na sędziowskie werdykty, które mu się nie podobały, ciszą prasową. A teraz znów utwierdził się w przekonaniu, że włoskie środowisko piłkarskie zawiązało spisek, by odebrać panującemu od lat Interowi tytuł. Dziennikarzom z Anglii – dla nich zrobił wyjątek – rzucił: „Przegramy tylko, jeśli zostaniemy na boisku w szóstkę”.

Nawet milcząc, zagłuszał jednak Portugalczyk wszystkich. Po czerwonej kartce dla Samuela poszukał kamery i uniósł dłonie ze skrzyżowanymi nadgarstkami, sugerując, że arbitrzy i w ogóle wszyscy rządzący włoską piłką krępują mu ruchy kajdankami, byle tytułu dopadł ktoś inny. To obrazek ikoniczny, symbol jego dwuletniego pobytu w Serie A. Wrył się w pamięć Włochów tak mocno, jak oskarżenie całego calcio o „prostytucję intelektualną” wszechobecną w środowisku, którego on, José, nie chce być częścią (oba incydenty widać na sfotografowanej wyżej koszulce, którą sam sobie zaprojektowałem).

Był w tamtym czasie Mourinho charyzmatycznym guru, który kontroluje totalnie wszystko, co dzieje się na boisku, i wszystko, co dzieje się poza nim. Trzymał rząd dusz, decydował – choć miesiącami bojkotował dziennikarzy, uważając się za pokrzywdzonego – czym żyje calcio. Calcio, którego, co otwarcie przyznawał, nie lubi. Wielokrotnie dyskwalifikowany (nie mam statystyk, ale dam głowę, że pobił rekord wszech czasów), wypominający Włochom toczące ich futbol patologie, agresywny wobec wrogów po fachu, nie umiejący mówić banalnie. Gdybyście przejrzeli okładki gazet i telewizyjne audycje z tamtego sezonu, to odkrylibyście megagwiazdę, przy której blasku bohaterowie boiska przygasali do maleńkich gwiazdek. Zarabiał zresztą więcej niż wszyscy piłkarze i prawie tyle, ile wszyscy pozostali trenerzy razem wzięci. Wybijał się nawet bardziej niż ostatnio Cristiano Ronaldo, który przyleciał do Juventusu, by przywrócić chwałę całej Serie A.

Tydzień po bezbramkowym remisie z Sampdorią mediolańczycy pojechali na mecz do Udine. Mourinho, który też zdążył zasłużyć na karę zawieszenia – za tamten gest z „kajdankami” – usiadł z oboma zdyskwalifikowanymi piłkarzami na trybunie dla gości. Jak nikt potrafił jeszcze wówczas budować wspólnotę w szatni. I nie tyle zawodników inspirował, co ich porywał. Wesleyowi Sneijderowi, Diego Milito czy Goranowi Pandevowi podarował najwspanialsze chwile w karierze, wydobywając z nich może więcej, niż oni sami podejrzewali, że może w nich tkwić. Stworzył w Interze grupę pancerną, niezłomną, mieszczącą się gdzieś między dziką bandą a kompanią braci.

A przede wszystkim – powalił drużynę obwoływaną najlepszą w historii. Gdyby nie on, Barcelona według Pepa Guardioli triumfowałaby zapewne w 2009, 2010 i 2011 roku.

Czasami odnoszę wrażenie, że Katalończycy zdołali narzucić ton narracji, że powszechnie akceptowanym meczem emblematem tamtej wiosny stała się ich półfinałowa wygrana 1:0 na Camp Nou. Wygrali, a jednak przegrali, zadziała się głęboka niesprawiedliwość. Tymczasem minimalne zwycięstwo nie wystarczyło im dlatego, że najpierw ulegli Interowi na należącym do mediolańczyków stadionie San Siro. Ulegli 1:3, choć „mecz im się ułożył”, to oni błyskawicznie objęli prowadzenie.

A przecież odwiedzili notorycznych przegrywaczy. Drużynę skreślaną jako wątła mentalnie, drużynę, która od siedmiu lat odpadała w 1/8 albo 1/4 finału, ewentualnie nie umiała przetrwać fazy grupowej.

Słowem, Portugalczyk podpisał tam swoim nazwiskiem trenerskie arcydzieło. Dałoby się obronić nawet tezę, iż Inter 2009/10 był na razie szczytowym osiągnięciem włoskiego futbolu klubowego w XXI wieku. Tyle że ogień zapłonął i w mgnieniu oka zgasł. José Mourinho odszedł, a mediolańczycy od tamtej pory nie dotknęli nawet półfinału Ligi Mistrzów.